این ۲۰ شرط را هرگز در قرارداد کار ننویسید! راهنمای قانونی برای کارفرمایان

این ۲۰ شرط را هرگز در قرارداد کار ننویسید! راهنمای قانونی برای کارفرمایان

تنظیم یک قرارداد کار حرفه‌ای، اولین گام برای ایجاد رابطه‌ای سالم و قانون‌مند میان کارگر و کارفرماست. اما بسیاری از قراردادهایی که در کسب‌وکارها بسته می‌شوند، دارای بندهایی هستند که از نگاه قانون کار، فاقد اعتبار یا حتی غیرقانونی‌اند. وجود چنین شرط‌هایی نه‌تنها از کارفرما در برابر دعاوی احتمالی محافظت نمی‌کند، بلکه می‌تواند موجب محکومیت در مراجع حل اختلاف شود.

در این مقاله از وبسایت وحید حاجی زاده کارشناس تنظیم قراراداد کار، با ۲۰ شرط مهمی آشنا می‌شوید که درج آن‌ها در قرارداد کار، از نظر قانونی باطل است. این موارد معمولاً به‌صورت ناآگاهانه در متن قراردادها گنجانده می‌شوند و باعث ایجاد چالش‌های جدی در روابط کاری می‌گردند.

برای اینکه قرارداد کار شما مطمئن، حرفه‌ای و مطابق با قانون تنظیم شود، پیشنهاد می‌کنیم از یک چک‌لیست تخصصی استفاده کنید که تمام این بندهای غیرقانونی را به‌صورت شفاف مشخص کرده است. در ادامه مقاله، این چک‌لیست کاربردی را نیز به شما معرفی خواهیم کرد.

چرا وجود شرط های غیرقانونی در قرارداد کار خطرناک است؟

یکی از رایج‌ترین اشتباهاتی که در فرآیند تنظیم قرارداد کار رخ می‌دهد، درج شرط‌هایی است که با اصول و مقررات قانون کار در تضاد هستند. بسیاری از این شرط‌ها به ظاهر قانونی به نظر می‌رسند و حتی ممکن است با توافق دو طرف نوشته شده باشند، اما قانون‌گذار به صراحت آن‌ها را باطل اعلام کرده است.

در قانون کار ایران، اصل بر حمایت از حقوق کارگر است. بنابراین حتی اگر کارگری با آگاهی کامل، شرطی را امضا کند که برخلاف حقوق قانونی‌اش باشد، آن شرط در مراجع حل اختلاف معتبر نخواهد بود. کارفرمایانی که تصور می‌کنند با گنجاندن برخی بندها می‌توانند از مسئولیت‌های خود شانه خالی کنند، اغلب با احکام سنگین و محکومیت‌های جبران‌ناپذیری مواجه می‌شوند.

به‌طور مثال:

 • نمی‌توان در قرارداد کار قید کرد که کارگر حق دریافت بیمه یا عیدی ندارد.
 • یا شرطی که در آن کارفرما از مسئولیت حوادث کار مبرا شده باشد، از نظر قانون هیچ اعتباری ندارد.
 • حتی اگر کارگر خودش بپذیرد که در ازای حقوق بیشتر، اضافه‌کاری بدون مزد انجام دهد، این شرط غیرقانونی و قابل ابطال است.

وجود این نوع بندها نه‌تنها اعتبار قرارداد کار را زیر سؤال می‌برد، بلکه در مواقع بروز اختلاف، برگ برنده‌ای در دست کارگر خواهد بود تا در مراجع قانونی علیه کارفرما اقدام کند.

نمونه هایی از شرط های غیرقانونی در قرارداد کار که هنوز هم رایج اند

با وجود تأکید صریح قانون کار بر ممنوعیت برخی شرط‌ها، همچنان در بسیاری از قراردادهای کاری شاهد بندهایی هستیم که اعتبار قانونی ندارند. این شروط گاه از سر ناآگاهی نوشته می‌شوند و گاه با تصور اینکه «چون دو طرف توافق کرده‌اند، پس مشکلی ندارد» وارد متن قرارداد می‌گردند. اما باید بدانید که در قرارداد کار، هیچ توافقی نمی‌تواند ناقض حقوق اساسی کارگر باشد حتی اگر با رضایت کامل امضا شود.

در ادامه، به برخی از رایج‌ترین شروط غیرقانونی در تنظیم قرارداد کار اشاره می‌کنیم:

1. عدم پرداخت بیمه

قید کردن این شرط که «کارگر بیمه نمی‌خواهد» یا «پرداخت حق بیمه به‌عهده کارگر است» کاملاً باطل است. بیمه از حقوق اساسی کارگر است و مسئولیت پرداخت آن طبق قانون، با کارفرماست.

2. سلب مسئولیت از کارفرما در زمان حادثه

برخی کارفرمایان در قرارداد قید می‌کنند: «در صورت وقوع حادثه، کارفرما هیچ مسئولیتی ندارد.» این شرط فاقد ارزش قانونی است و در صورت بروز حادثه، کارفرما موظف به پاسخگویی خواهد بود—even اگر کارگر قرارداد را امضا کرده باشد.

3. محروم کردن کارگر از عیدی، سنوات و مزایا

هیچ کارفرمایی نمی‌تواند با درج بندی در قرارداد، کارگر را از حقوقی مثل عیدی، سنوات، مرخصی یا حق اولاد محروم کند. این‌ها جزو حقوق قانونی و غیرقابل‌سلب کارگر هستند.

4. تعیین ساعات کاری خارج از چارچوب قانونی

مثلاً درج این بند که «کارگر موظف است روزانه ۱۲ ساعت بدون اضافه‌کاری فعالیت کند»، برخلاف قانون کار است. ساعات مجاز کاری تعریف مشخصی دارد و عبور از آن باید با رعایت اصول اضافه‌کاری و پرداخت مزایای مرتبط باشد.

5. ممنوعیت کارگر از ترک کار در هر شرایطی

برخی قراردادها بندی دارند که می‌گویند: «در صورت ترک کار، کارگر موظف به پرداخت خسارت سنگین است.» در حالی که ترک کار، دلایل و فرآیند مشخص قانونی دارد و نمی‌توان با یک بند قراردادی، آزادی عمل کارگر را کاملاً محدود کرد.

این‌ها فقط چند نمونه از شرط‌هایی هستند که نه‌تنها در قراردادهای غیرحرفه‌ای، بلکه حتی در برخی سازمان‌ها و شرکت‌های رسمی هم دیده می‌شوند. درج این موارد باعث نمی‌شود کارفرما در برابر قانون مصون بماند—بلکه ممکن است مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.

📥 چک لیست ۲۰ شرط غیرقانونی در قرارداد کار را همین حالا دریافت کنید!

اگر هنگام خواندن این مقاله متوجه شدید که برخی از بندهای موجود در قراردادهای شما هم ممکنه غیرقانونی باشن، وقتشه که با ابزار دقیق‌تری قراردادها رو بررسی کنید.

ما یک چک‌لیست کاربردی و خلاصه‌شده از ۲۰ شرط غیرقانونی در قرارداد کار تهیه کرده‌ایم که می‌تونه راهنمای شما در زمان تنظیم قرارداد کار باشه. این چک‌لیست به زبان ساده و کاملاً مطابق با قانون کار نوشته شده و کمک می‌کنه تا از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنید.

✅ اگر کارفرما هستید و می‌خواهید قراردادهای بدون ریسک تنظیم کنید.
✅ یا اگر مشاور منابع انسانی هستید و به‌دنبال ابزار ارزیابی قراردادها می‌گردید.

این چک لیست دقیقاً همان چیزی است که به آن نیاز دارید:

چگونه از درج شروط غیرقانونی در قرارداد کار جلوگیری کنیم؟

اولین قدم برای جلوگیری از ورود بندهای غیرقانونی به متن قرارداد، آگاهی از قانون کار و شناخت حقوق و تکالیف طرفین است. بسیاری از اشتباهاتی که در فرآیند تنظیم قرارداد کار اتفاق می‌افتد، نه به دلیل نیت سوء، بلکه صرفاً به دلیل ناآگاهی از مقررات قانونی است.

در ادامه، چند راهکار ساده اما مؤثر برای پیشگیری از این اشتباهات ارائه می‌دهیم:

1. از الگوهای استاندارد قرارداد کار استفاده کنید

همیشه تنظیم قرارداد را از پایه شروع نکنید. استفاده از قراردادهای معتبر که بر اساس قانون کار تهیه شده‌اند، کمک می‌کند تا ساختار حقوقی قرارداد شما درست باشد و احتمال درج شرط‌های باطل کاهش یابد.

2. هر بند را با تفسیر قانونی بررسی کنید

قبل از اضافه کردن هر شرط به قرارداد، از خود بپرسید: «آیا این بند در تضاد با حقوق اساسی کارگر است؟» اگر جواب مثبت است یا تردید دارید، آن بند را بازنویسی یا حذف کنید.

3. با مشاور حقوقی متخصص در حوزه روابط کار مشورت کنید

حتی یک بند نادرست می‌تواند کل قرارداد را زیر سؤال ببرد. بهره‌گیری از مشاوره‌ی حقوقی، به‌ویژه برای کارفرمایان، یکی از عاقلانه‌ترین تصمیم‌ها در زمان تنظیم قرارداد کار است.

4. از چک‌لیست‌های تخصصی استفاده کنید

چک‌لیست‌هایی مثل همین چک‌لیست «۲۰ شرط غیرقانونی» ابزارهای مفیدی هستند که به شما کمک می‌کنند تا قبل از امضا، قرارداد را با دقت بررسی کرده و از مشکلات بعدی پیشگیری کنید.

در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که هدف از قرارداد کار، ایجاد یک رابطه شفاف، عادلانه و امن میان طرفین است. قراردادی که مطابق با قانون و بر پایه اعتماد نوشته شود، هم منافع کارگر را تضمین می‌کند و هم کارفرما را در برابر ریسک‌های حقوقی بیمه می‌سازد.

جمع‌بندی | قرارداد قانونی، خیال آسوده

در مسیر استخدام و همکاری با نیروی انسانی، تنظیم قرارداد کار فقط یک کار اداری ساده نیست؛ بلکه یک تعهد حقوقی دوطرفه است که می‌تواند سال‌ها روی روابط کاری شما تأثیر بگذارد. قراردادی که با نیت خوب اما بدون آگاهی کافی نوشته شود، ممکن است منجر به بروز اختلافات جدی، شکایت‌های پرهزینه و حتی محکومیت در مراجع قانونی شود.

همان‌طور که در این مقاله دیدید، درج حتی یک شرط غیرقانونی در قرارداد کار می‌تواند کل قرارداد را از اعتبار ساقط کند. خوشبختانه با ابزارهایی مثل چک‌لیست شروط غیرقانونی، شما می‌توانید پیش از امضای هر قرارداد، از درست بودن آن مطمئن شوید و گام بزرگی به سمت حرفه‌ای‌تر شدن در مدیریت منابع انسانی بردارید.


✅ حالا نوبت اقدام شماست:

• قراردادهای فعلی‌تان را مرور کنید؛ آیا بند مشکوکی در آن‌ها وجود دارد؟
 • برای قراردادهای جدید، حتماً از چک‌لیست استفاده کنید.
 • و اگر نیاز به بررسی دقیق‌تر یا مشاوره حقوقی دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره تخصصی ما استفاده کنید.


📞 درخواست مشاوره تنظیم قرارداد کار